استانبول بزرگ‌ترین شهر کشور ترکیه و مرکز فرهنگی و اقتصادی آن است. این شهر در کنار تنگه بسفر و دریای مرمره قرار دارد. تنگه بسفر دو قاره آسیا و اروپا را جدا می‌کند و استانبول تنها شهر بزرگ جهان است که در دو قاره قرار دارد. بندر طبیعی شاخ زرین یا خلیج در این شهر واقع است.

این کلان شهر به عنوان شهر فرهنگی اروپا برای سال ۲۰۱۰ انتخاب شده‌است.

نام

این شهر در ابتدا با نام بیزانتیوم شناخته می‌شد در سال ۱۹۶ میلادی سپتیموس سوِروس امپراطور روم با حمله به بیزانتیوم آن را اشغال کرد و رومیان زیادی به این شهر مهاجرت کردند.تلاش امپراطور برای نامیدن این شهر به نام فرزندش آگوستا آنتونینا موفق نبود و مردم تا زمان تغییر نام شهر به کُنستانتینوپُل (شهر کنستانتین) (قسطنطنیه) ، نام رم جدید (Nova Roma) را برای آن بکار می‌بردند. از سال ۱۹۳۰ رسما استانبول نامیده شد.نام استانبول که تا قبل از فتح آن به دست ترکان به رواج داشت، برگرفته از نام ایستیم پولی στην Πόλι که در زبان یونانی به معنی شهر یا مرکز شهر می‌باشد، است. در سال ۱۷۷۰ میلادی سلطان مصطفی سوم با ضرب سکه‌هایی که روی آن نام استانبول نقش بسته بود ، به این نام رسمیت بخشید و جایگزین قسطنطنیه شد. در دوره جمهوریت و از روز ۲۸ مارس سال ۱۹۳۰ اداره پست ترکیه از تمامی کشورهای جهان خواست تا از نام استانبول در مکاتبات خود استفاده نمایند.

اسامی تاریخی استانبول

القاب استانبول در دوره عثمانی

اسامی قدیمی استانبول در زبانهای مختلف

تاریخ استانبول

تاریخ استانبول را به چند دوره می‌توان تقسیم و بررسی نمود.

روم شرقی

روم شرقی بطور اصلی توسط تمدن یونانی و بواسطة مستعمره‌نشینان در ۶۶۷ قبل از میلاد مسیح و بعد از نام‌گذاری پادشاه روم شرقی مستقر گردید. نام روم شرقی ترجمه یونانی کلمه Βυζάντιον است که در یونانی مدرن به صورت Βυζάντιο نوشته می‌شود و تلفظ بین المللی آن به صورت vi.ˈza.ⁿdjo است.

بعد از پیوستن به Pescennius Niger و موفقیت‌های بدست آمده علیه Septimius Severus در ۱۹۶ بعد از میلاد مسیح شهر توسط امپراتوری روم محاصره شد و خسارات زیادی را متحمل شد. روم شرقی توسط امپراتور روم بازسازی گردید و به سرعت موفقیت پیشین آن را بدست آورد.

امپراتوری روم شرقی

موقعیت سوق‌الجیشی روم شرقی امپراتور کنستانتین بزرگ را واداشت تا در سال ۳۳۰ روم جدید یا Constantinoupolisرا بنا نهد که پس از مرگ وی این شهر قسطنطنیه نامیده شد، در ربن یونانی به Konstantinoupolis یا Κωνσταντινούπολις معروف شد و فردی هم ادعا کرد که به وی الهام شده که شهر باید در این مکان ساخته می‌شده‌است. قسطنطنیه بعد از یک پیشگویی رویایی با تعیین موقعیت و جای آن در شهر بوجود آمد. نام روم جدید هیچ‌گاه برای استفاده عمومی گفته نمی‌شود. امپراتوری رومی شرقی که پایتخت آن در قسطنطنیه بود بعد از سقوط امپراتوری در سال ۱۴۵۳، روم شرقی یا Byzantine یا روم شرقی جدید نامیده شد.

ترکیبی از امپریالیسم (حکومت امپراتوری) و موقعیت می‌تواند یک نقش بسیار مهمی را به عنوان نقطه عبوری از بین ۲ منطقه اروپا و آسیا ایفا کند و بعدها یک آهن ربا برای آفریقا و دیگران باشد به همان خوبی در دوره‌های تجارت و بازرگانی، فرهنگی، دیپلماسی و استراتژی در یک موقعیت استراتژیک، قسطنطنیه توانایی کنترل جاده و مسیر بین آسیا و اروپا را به عنون گذرگاهی از دریای مدیترانه به دریای سیاه دارد.

قسطنطنیه مرکز و پایتخت امپراتوری روم شرقی بوده‌است و به عنون امپراتوری روم شرقی هم شناخته شده‌است. در زمان‌های روم شرقی، یونانی‌ها قسطنطنیه را نام‌گذاری کردند تا وقتی که او مرکز یونان بود و در بیشتر مواقع دوره روم شرقی بزرگ‌ترین دوره در اروپا بوده‌است. او با چهارمین جنگ صلیبی در سال ۱۲۰۴ به تسخیر و غارت درآمد و سپس توسط امپراتوری Nicaean دوباره به تسخیر و محاصره درآمد و به اجبار تحت فرماندهی میشل سوم در سال ۱۲۶۱ درآمد.

با سقوط روم و امپراتوری روم شرقی، نام شهر به قسطنطنیه Constantinople تغییر پیدا کرد و تنها مرکزی است که مورخان در حال حاضر امپراتوری روم شرقی نام نهادند. این امپراتوری بطور روشن و واضح در مرکز فرهنگی یونان و پیروان کلیسای ارتودکس بعد از یک جدایی شرق و غرب همراه با روم بوده و توسط بسیاری از کلیساهای با شکوه و عالی مزین شده‌است. مانند حاجی صوفیه، یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای جامع دنیا محل اقامت رئیس قسطنطنیه، راهنمای روحانی و معنوی کلیسای ارتودکس شرقی در آن جا می‌باشد.

امپراتوری عثمانی

در ۲۹ ماه May سال ۱۴۵۳ سلطان محمود دوم فاتح بعد از ۳۵ سال محاصره در حالی وارد قسطنطنیه شد که توپ او یک حفره بسیار عظیم و بزرگی را در دیوارهای قسطنطنیه ایجاد کرد. (دیوارهای Theodosius دوم). استانبول سومین پایتخت و مرکز امپراتوری عثمانی در سال ۱۴۵۳ بود. بازار بزرگ و توپ خانه براساس سال¬ها پیروزی امپراتوری عثمانی بنا شده‌است. تشکیلات مذهبی به سرمایه و صندوق ذخیره‌ای برای ساختن مسجدها مثل مسجد Fatih (فاتح) و همکاری‌های دیگر مدارس و حمام‌ها کمک می¬کنند مردم شهر توسط مخلوطی از اجبار و تشویث دوباره ساکن شدند. مردم از سراسر امپراتوری به استانبول حرکت کردند و یهودیان، مسیحیان (Christians) و مسلمانان با یکدیگر در یک جامعه بین‌المللی زندگی کردند.

حکومت و فرمانروایی سلیمان یک بخش زمانی از موفقیت بزرگ هنری و سبک معماری بوده معمار sinan بسیاری از مسجدها و ساختمان¬های دیگر بزرگ شهر را طراحی کرد. تا زمانیکه هنرهای عثمانی، هنر سرامیک سازی و خطاطی هم رشد و نمو کرد.

دستورات صوفی (Sufi) که در دنیای اسلامی شایع شده بود در این شهر نیز پیروان زیادی داشت که بطور فعال در تسخیر شهر همکاری داشته‌اند. در طول امپراتوری عثمانی در شهر بیش از ۱۰۰ تکیه صوفی فعالیت داشتند.

بسیاری از این تکیه‌ها امروزه به شکل مسجد در آمده‌اند و بقیه به صورت موزه‌هایی مانند تکیه Jerrahi در فیث، مساجد Ramazan Effendi, Sunbul Effendi و هم Turbes در فیث ، Galata Mevlevihane در بیوگلو ، تکیه Yahya Effendi در بشیکتاش و تکیه Bektashi در کادیکوی ، که در حال حاضر خدمات مسلمانان علوی به عنوانمکانی برای برگزاری اعیاد است. شهر از سال ۱۸۷۰ به بعد توسط ساختن پل‌ها، احداث یک سیستم آبی مناسب، استفاده از نورهای الکتریکی و اختراع تراموای شهری و تلفن‌ها مدرنیزه و نوین شده‌است.

تاریخ جمهوری ترکیه

زمانیکه جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳ تشکیل شد پایتخت آن از استانبول به آنکارا تغییر پیدا کرد. نام شهر قسطنطنیه از کلمه 'Konstantiniyye' دولت امپراتور عثمانی باقی مانده‌است. خارج از امپراتوری بیشتر اوقات او را به عنوان (به نام) استانبول شناخته اند. در سال ۱۹۳۰ جمهوریت نام آن را به استانبول تغییر داد.

در سال ها قبل جمهوری استانبول از محبوبیت پایتخت جدید (آنکارا) چشم پوشی کرد اما بین سال های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ استانبول از نظر ساختاری تغییر زیادی کرد. جمعیت بسیار زیاد و موفقیت های اجتماعی شهر، از آثار شهر یونان می‌باشد، کاهش تدریجی از عواقب بعدی آن در سال ۱۹۵۵ بوده (برنامه استانبول) که بیشتر یونانی ها در ترکیه در خانه‌هایشان زندگی می‌کنند.

در طول سال ۱۹۷۰ جمعیت استانبول شروع به افزایش تندی کرده به علت اینکه مردم از آناتولیا برای یافتن کار در بسیاری از کارخانه‌های جدید که در خارج از شهر و در نزدیکی شهر بنا شده بودند به شهرها مهاجرت کردند. این سرعت تند افزایش جمعیت باعث یک افزایش سریع در گسترش خانه دار کردن گشت. (بعضی از کیفیت‌های پائین به مرگ و میر زیاد و مجروح شدن در طول زمین لرزه‌های مکرری که در این شهر بوقوع می‌پیوست منجر می‌شد و در گذشته بسیاری از دهکده‌های دور افتاده به شهرهای بزرگ استانبول هجوم می‌آوردند. بسیاری از ترک هایی که به مدت ۳۰ سال و یا بیشتر در استانبول زندگی می‌کردند هنوز می‌توانند در مناطقی دوباره جمع شوند مانند بخش های بزرگی از Pendik، Kartal ،Maltepe و دیگر نقاطی که در هنگام جوانی، زمین های سرسبزی بودند. مناطق دیگر مانند منطقه توزلا که ارزشی بیشتر از دهکده‌های آرام ندارند.

در نوامبر ۲۰۰۳ بمباران استانبول در ۲ روز اتفاق افتاد که القاعده به عنوان مسئول حادثه شناخته شد.

جغرافیا

استانبول در ساحل دریای مرمره قرار دارد و تنگه بسفر که این دریا را به دریای سیاه متصل می‌کند ، از وسط این شهر می‌گذرد. بخش غربی شهر در قاره اروپا (شبه جزیره تراکیه) و بخش غربی آن در آسیا (شبه جزیره آناتولی) واقع است. وسعت شهر استانبول ۱۵۳۹ کیلومترمربع است.

زمین شناسی

استانبول نزدیک گسل آناتولی شمالی واقع شده‌است این گسل از شبه جزیره آناتولی تا دریای مرمره ادامه دارد. دو صفحه از طبقات زمین شناسی، آفریقا و اروپا-آسیا به یکدیگر فشار می‌آورند این خط مرزی مسئول چند لرزش و لغزش مهلک در تاریخ معاصر بوده‌است. در سال ۱۵۰۹ زمین لرزه‌ای مهیب موجب ایجاد سونامی شد و دیوارهای ساحلی شهر را تخریب و بیش از ۱۰۰ مسجد را ویران نمود و موجب کشته شدن ۱۰۰۰۰ نفر شد. در سال ۱۷۶۶ مسجد ایوب کاملاً تخریب گشت. در سال ۱۸۹۴ لرزش بسیاری از قسمت‌های بازار بزرگ استانبول را نابود کرد. یک لرزش در آگوست سال ۱۹۹۹ در کوجاالی در ۱۰۰ کیلومتری شرق استانبول موجب مرگ ، ۱۸۰۰۰ نفر شد.

آب و هوا

تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های سرد، بارانی و برفی ویژگی آب و هوای استانبول است. میزان بارش سالیانه استانبول بطور میانگین ۸۷۰ میلی متر می‌باشد. میزان رطوبت اغلب زیاد است.

بطور متوسط بیشترین درجه حرارت در طول ماه‌های مختلف زمستان بین ۷ درجه سلسیوس (۴۶ درجه فارنهایت) و ۹ درجه سلسیوس (۵۰ درجه فارنهایت) می‌باشد. بارش برف در استانبول برای یک یا دو هفته در طول فصل زمستان عادی است اما یکی از این بارش‌ها می‌تواند سنگین باشد. غالباً این بارش در بین ماه‌های دسامبر و مارس رخ می‌دهد.

در ماه‌های تابستان ازژوئن تا انتهای سپتامبر بطور میانگین درجه حرارت روزها از ۲۸ سلسیوس (۸۲ درجه فارنهایت) شروع می‌شود. گرمترین ماه، جولای با متوسط درجه حرارت ۲۳٫۲ درجه سلسیوس و سردترین ماه، ژانویه با متوسط درجه حرارت ۵٫۴ درجه سلسیوس می‌باشد. بالاترین درجه حرارت ثبت شده در استانبول ۴۰٫۵ درجه سلسیوس (۱۰۵ درجه فارنهایت) در آگوست سال ۲۰۰۰ و پائین ترین درجه حرارت -۱۶٫۱ درجه سلسیوس (۳ درجه فارنهایت) در فوریه سال ۱۹۲۷ بوده‌است.

این شهر تا حدودی با دخیز است و بطور متوسط (میانگین) سرعت بادی حدود ۱۷ کیلومتر در ساعت دارد. تابستان خشک ترین فصل است، هر چند تابستانها هم بارش باران وجود دارد .

بافت شهر

نواحی استانبول به ۳ قسمت اصلی تقسیم می‌شود:

• شبه جزیره تاریخی استانبول قدیمی بخش‌ها و نواحی امین اونو و فاتح را در بر می‌گیرد. این مناطق در سواحل شمالی شاخ طلایی (خلیج) واقع شده‌اند که مرکز قدیمی شهر را از قسمت‌های شمالی و جوانتر سمت اروپایی جدا و متمرکز می‌کند. شبه جزیره تاریخی با دیواره‌های قسطنطنیه در غرب به انتها می‌رسد. شبه جزیره توسط دریای مرمره در جنوب و بسفر در شرق احاطه شده‌است.

• شمال شاخ طلایی، مناطق تاریخی بَی اوغلو و بشیکتاش هستند که محل اسکان آخرین سلطان بوده و زنجیره‌ای از روستاهای سابق مانند اورتاکوی و ببک در میان سواحل بسفر ادامه می‌یابد. در بخش‌های اروپایی و آسیایی بسفر، استانبولی‌های ثروتمند عمارت‌های بزرگ چوبی زیبایی را ساخته‌اند که این عمارت و ساختمان‌ها یالی نامیده می‌شوند که به عنوان اقامتگاه تابستانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• کوی‌های اوسکودر و کادیکوی که در سمت آسیایی قرار گرفته‌اند ،در واقع شهرهای مستقلی هستند و امروزه مناطق تجاری و مسکونی مدرنی در آنها ایجاد شده و حدودیک سوم از جمعیت استانبول در خود جای داده‌است.

افزایش رشد اداره و ساختمان‌های مسکونی بطور غالب در مناطق شمالی سمت اروپایی متمرکز گشته‌است و بخصوص در زمینه تجارت و مراکز خرید ماسلاک ,لونت و اتیلَر که بین پل بسفر و پل سلطان احمد فاتح قرار گرفته‌اند، اشتهار خاصی دارند.

رشد اقماری استانبول در طول نیمه دوم قرن بیستم بوقوع پیوست، در این سالها بخش مهمی از شهر تحت تاثیر ساخت و سازهای غیرقانونی گسترش یافت اما در سالهای اخیر این مناطق تخریب و توسط ساختمان سازی‌های انبوه ماننددنیای من, Incity, دادگاه علیا و پروژه‌های مشابه که توسط شرکت‌های دولتی هدایت می‌شوند (مانند توکی) ،جایگزین شدند.

محله‌ها

محله‌های شهر استانبول.

روش زندگی

فعالیت فرهنگی، جهانگردی و تجارت و بازرگانی به اهمیت زندگی در شهر ادامه خواهند داد. در حالیکه، رشد جمعیت، ترافیک، جلوگیری از تخریب خانه سازی، تجدید و نوسازی تاریخی ساختمان‌ها و عمارات وطراحی کردن یک جاده حمل و نقلی سوم به بوسفروس به طور همتد، بوجود خواهد آمد. زندگی روزانه در استانبول رنگارنگ و در حال جنبش و ادامه‌است همراه با دقت بسیار در نگهداری روم، روم شرقی و عمارت‌های ترکی. استانبول اغلب اوقات مرکز و پایتخت ترکیه در مواقع تجارت، پذیرایی، سرگرمی، فرهنگی، آموزشی، خرید، جهانگردی و هنری به شمار می‌آید. بیش از نیمی از جمعیت در قسمت اروپایی زندگی و کار می‌کنند. گروه بزرگی از مردم در مناطق مسکونی، قسمت آناتولیایی زندگی می‌کنند و از پل‌ها و گذرگاه‌ها برای رفتن به کار در شهر استفاده می‌کنند.

استانبول در دوره‌های اجتماعی، فرهنگی و فعالیت‌های تجارتی و بازرگانی قوی آن بطور زیادی افزایش تنوع و رنگ دارد. در امتداد رستوران‌های ترکیه‌ای، خاوردورو روش‌های پخت (خوراک‌ها) در حال رشد می‌باشد در کنار بسیاری از گروه‌ها بصورت جدید رستوران‌هایی افتتاح شده‌اند. در صورتیکه ستاره‌های مشهور دنیای موسیقی پاپ استادیوم‌ها را از جمعیت پر می‌کردند، فعالیت‌هایی مثل اُپرا، رقص ورزشی و هنری باله و تئاتر در سراسر سال ادامه داشت.

در طول فستیوال‌های فصلی ارکست‌های مشهور دنیا، آواز‌های دسته جمعی و گروهی، کنسرت‌ها و اثرات جاز در بیشتر مواقع می‌توانند در یک خانه کامل هم اجرا شوند. نمایش‌ها در گروهی از مکان‌ها مانند بخش‌های تاریخی مانند حاجی ایرن ، برج روملی حصاری ، یدیکول، حیاط محله توپ خانه و پارک گلانه به خوبی مرکز فرهنگی آتاترک، سالن کنسرت جمال رشید ری و سالن‌های مدرن و جدید تئاتر و دیگر فضاهای آزاد برگزار می‌شود. برای مواردی مثل زندگی شبانه، تعدادی از باشگاه‌های ورزشی، دیسکوها، بارها (مشروب فروشی‌ها)، چادرهای صحرایی، نمایشگاه‌ها و رستوران‌ها با موزیک همراه هستند. تعداد کلوپ‌ها رستوران‌ها و دیکسوها افزایش یافته و به محل‌های فضای باز در تابستان منتقل می‌شوند.

[خانه‌های سنتی که یالی نامیده می‌شوند را می‌توان در طول تورهای قایق سواری بوسفروس مشاهده کرد] زیر ساخت‌های شهر نشینی دایماً در حال تغییر و تحول است. ساختمان‌های سنتی عثمانی از چوب ساخته شده بودند. در دهه‌های پیشین تعداد زیادی از ساختارهای بلند در نزدیک شهر ساخته شده بودند که این عمل رشد سریع جمعیت را منجر شد. با محاصره شدن شهرها مردم به استانبول به عنوان شهری با سرعت رشد سریع جذب شدند. موفقیت و پیروزی‌های زیر ساختاری تا اواسط سال ۱۹۹۰ شامل تجزیه و تحلیل مشکل فضولات بهبود شرایط ترافیک و بهبود کیفیت هوا با توجه افزایش استفاده از گاز طبیعی می‌باشد. علیرغم، بوجودآمدن آلودگی هوا و آب توسط تعداد زیادی از کارخانه‌ها، وسایل نقلیه موتوری و خانواده‌های خصوصی، آلودگی هوا توسط ترافیک به نگرانی جمعیت استانبول اضافه می‌کند. بیماریهای چون برونشیت و آسم بطور معمول در میان ساکنین مناطق بزرگ‌تر و وسیعتر شهر کمتر مشاهده می‌شود زیرا که تراکم جمعیت در نزدیکی این مناطق کمتر است.

استراحت و تفریح

بیشتر مکان‌های عمومی برای شنا کردن در شهر در باکرکوی ، کوجوک جکمجه سارییی و بوسفروس می‌باشند. در بیرون شهر جزایر پرینسس دریای مرمر، سیلیوری و توزلا مانند کیلیوس و سیله در دریای سیاه وجود دارد. جزایر پرینسس، آدالاری، پرنس گروهی از جزایر دریای مرمر، جنوب کارتال و پندیک هستند. کاج و سبک نئوکلاسیک کاج سنگی (چوبی) و هنر عصر جدید روش عمارت‌های بزرگ تابستانی عصر عثمانی از قرن‌های نوزدهم و بیستم، کالسکه‌های اسبی (وسایل نقلیه موتوری مجاز نبودند) و رستوران‌های ماهی یک هدف عمومی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها می‌توانند توسط معبر قایق‌ها و معبرهای پر سرعت دنیز اوتوبوسو از امینونو و کارتال برسند. ۹ جزیره، در ۴ منطقه قرار گرفته‌است. سیله یک منطقه و پناهگاه ساحلی ساخته شده و مشهور ترکیه در دریای سیاه، در ۵۰ کیلومتری استانبول است. کیلیوس یک پناهگاه ساحلی آرام است که از درب شمالی اروپایی بوسفروس در دریای سیاه دور نیست. محل خوبی برای شنا کردن است و در سال‌های گذشته در میان ساکنین استانبول به عنوان مکانی برای گردش عمومی بوده‌است. کیلیوس یک پارک ساحلی همراه با رستوران‌ها (ماهی) می‌باشد. مجله" نیوزویک" اخیراً استانبول را شهر متصل کننده اروپا نامیده‌است. بعد از چند دهه از سعی در رسیدن شرقی، افتخارات استانبول در کشف مجدد از یک شناخت مدرن و جدید بود، قسمت اروپایی آن از سردترین شهرها در دنیا بوده‌است. زیبایی‌های زیادی وجود دارد، هنوزه شهر هوای ابری همراه با بازارها، کلیساهای روم شرقی و عمارات عثمانی را دارا می‌باشد.

جمعیت شناسی

ریشه شهرنشینی استانبول توسط بسیاری از جوامع شکل گرفته‌است. اغلب و بیشتر اهمیت و بیشتر جمعیت مذهبی اصلی اسلام است. اقلیت‌های مذهبی عبارت‌اند از کلیسای مسیحیان شرقی ارتودکس، کلیسای وابسته به پاپ ارمنیان مسیحی (ارامنه) و یهودیان سفاردی در دهکده‌های کوچک استانبول، ارمنیان، یهودیان و یونیان ساکن هستند.

در برخی از قسمت‌ها مانند کوزگونجوک یک کلیسای ارمنیان بعد از یک کنیسه یهودیان وجود دارد و در بخش‌های دیگر جاده یک کلیسای ارتودکس یونان در نزدیکی یک مسجد به چشم می‌خورد. جایگاه رئیس قسطنطنیه، رهبر روحانی و معنوی کلیسای ارتودکس قسطنطنیه در استانبول است. همچنین براساس آن جا، اسقف اعظم جامعه ترکیه (کلیسای شرقی ارتودکس)، یک اسقف اعظم کلیسای ارمنیان وابسته به پاپ و ترکیه بزرگ در آن جا یعنی استانبول می‌باشد.

رشد جمعیت

جمعیت شهرهای بزرگی در طول ۲۵ سال بین سال‌های ۱۹۸۰ و ۲۰۰۵ بیشتر از ۳ برابر شده‌است. ۷۰ درصد از تمام استانبولی‌ها در بخش اروپایی و نزدیک به ۳۰ درصد در بخش آسیایی زندگی می‌کنند.

با توجه به بیکاری بالا در جنوب شرقی ترکیه، بسیاری از مردم به استانبول مهاجرت کرده‌اند، در جایی که آن‌ها خودشان در حومه و کناره‌های زیا گوکالپ پراکنده شوند. مهاجران، بطور قابل ملاحظه‌ای از آناتولیای شرقی به استانبول وارد شدند، با بهبود شرایط زندگی و استخدامی که معمولاً با موفقیت‌های بیشتر همراه بود به اتمام رسید. با توجه به نگاه کلی و اجمالی نشان داده شد که گروهی از مردم در سال ساکن می‌شوند.

در سال ۱۹۱۴ افزایش جمعیت با تکان و لرزش بیش از ۵۰ درصدی با توجه به مطالعات برآورده شده‌است. تعداد زیادی از سال ۱۹۲۷ تا سال ۲۰۰۰ مورد سرشماری و آمار قرار گرفته‌اند. تعداد زیادی از سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ براساس محاسبات پیش بینی شده‌اند. جمعیت استانبول بین سال‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۸۵ به ۲ برابر رسید.

اقتصاد

استانبول همیشه مرکز زندگی اقتصادی کشور بوده‌است که این به خاطر موقعیت اتصالی بین المللی راه‌های مرزی زمینی و دریایی می‌باشد. آن تقریباً ۲۰ درصد از کار صنعتی ترکیه و ۳۸ درصد از فضای کاری صنعتی ترکیه را شامل می‌شود. بعلاوه ۵۵ درصد از تولیدات شهر ترکیه از تجارت و دادوستد و ۴۵ درصد از دادوستد کشور از عمده فروشی و ۲/۲۱ درصد تولیدات ترکیه از فرآورده‌های انبوه ملی بدست می‌آید. ۴۰ درصد از مالیات‌های جمع آوری شده در ترکیه و ۵/۲۷ درصد از محصولات ملی ترکیه‌است. تا سال ۱۹۸۰، تولید ناخالص ملی (GDP) استانبول بطور میانگین در یک سال ۵ درصد رشد داشته‌است.

دراواخر دهه سال ۱۹۹۰ اقتصاد ترکیه و استانبول بطور خاص دچار دو شوک مهم و اساسی شد. اول، بحران اقتصادی آسیایی بین جولای ۱۹۹۷ و شروع سال ۱۹۹۸، بحران روسیه بین آگوست ۱۹۹۸ و اواسط ۱۹۹۹ اثرات منفی در تمام قسمت‌های اقتصادی داشت به خصوص در میان صادرات، بر این اساس، یک شکل گیری جدید و مجدد اقتصادی استانبول در شروع و اواسط ۱۹۹۹ مشاهده شد.

زمین لرزه‌ای که مرکز آن در کجاعلی بود در ۱۷ آگوست ۱۹۹۹، با دومین شوک بزرگ اقتصادی برای شهر از شرق بعد از بحران موجود در روسیه ترکیب شد.

بخشی از کاهش نیروی انسانی و سرمایه به علت بلای طبیعی، یک کاهش در GDP حدوداً ۲ درصدی بوده‌است. با وجود این رکود اقتصادی، اقتصاد استانبول در سال‌های اخیر بهبودی یافته‌است. امروزه استانبول مرکز صنعتی ترکیه‌است. بسیاری از نقشه‌ها و طرح‌های تولیدی اصلی در شهر متمرکز شده‌است. استانبول و ایالات اطراف آن کتان، میوه، روغن زیتون، ابریشم و تنباکو تولید می‌کنند. فرآورده‌های غذایی، تولید منسوجات، محصولات روغنی، مواد لاستیکی و فلزی، چرم، مواد شیمیایی، الکترونیکی، شیشه‌ای، ماشینی، کاغذ و محصولات کاغذی و نوشیدنی‌های الکلی از تولیدات صنعتی مهم شهر می‌باشند.

چشم انداز اصلی دیگر از اقتصاد استانبول (Tourism) گردشگری و جهانگردی است. هزاران هتل و صنعت ‌های دیگر مرتبط با جهانگردی در استانبول وجود دارد که به گردشگران و بازدیدکنندگان به طور حرفه‌ای خدمت می‌کنند.

حمل ونقل

ترافیک راه آهن

شهر استانبول شاهراه ارتباطی بین نواحی مختلف دنیا است و جاده‌های بین المللی فراوانی از آن عبور می‌کند.

ترافیک هوایی

استانبول ۲ فرودگاه بین المللی دارد: بزرگ‌ترین فرودگاه، فرودگاه بین المللی آتاترک در یسیلکوی، ۲۴ کیلومتری مرکز شهر می‌باشد که از طرف و قسمت اروپاییی استفاده می‌شود اما در حال حاضر درون شهر است، فرودگاه جدید، فرودگاه سابیها جوکین در ۲۰ کیلومتری شرقی از طرف آسیایی و ۴۵ کیلومتری شرقی اروپایی مرکز شهر قرار گرفته‌است.

ترافیک راه آهن

ایستگاه سیرکجی، آخرین توقف گاه یا ایستگاه برای تمام راه آهن‌ها در سمت اروپایی است. فقط یک مسافت طولانی روزانه پیموده می‌شود (به بخارست). دورتر از بوسفروس در ایستگاه حیدرپاشا راه‌ها چندین برابر در طی روز به آنکارا سفر می‌کنند و کمتر از مقصدهای دیگری در آناتولیا عبور می‌کنند. در حال حاضر ۲ ایستگاه وجود دارد که توسط گذرگاه بوسفروس متصل می‌شود. پروژه مارمارای سرانجام به سیستم ریلی با یک ایستگاه تبادل کننده متصل خواهد شد که همچنین با سیستم مترو هم در ارتباط خواهد بود.

E۵, E۹۰ و آزادراه حمل و نقل و ترانزیت اروپایی (TEM) سه جاده اصلی هستند که از مرز اروپایی به ترکیه و از قسمت مرز درون شهری به شرق می‌رسد. آزادراه ویژه نزدیک استانبول به خوبی گسترش یافته‌است و بطور دائم در حال گسترش و توسعه یافتن است. آزادراه به آنکارا و ادرینه می‌رسد. همچنین ۲ شاهراهدور شهر وجود دارد. قدیمی تر آن E۵ نامیده می‌شود که اغلب اوقات برای ترافیک درون شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد، در صورتیکه اخیراً بیشتر TEM بزرگراهی است که اغلب توسط ترافیک درون شهری یا بین قاره‌ای استفاده می‌شود.

پل بسفر و پل سلطان محمد فاتح نسبتاً (بطور نسبی)، برای این ۲ بزرگراه، گذرگاه تنگه بوسفروس را فراهم می‌کنند.

کشتیرانی

قسمتی از استانبول در کشور از اهمیت بیشتری برخوردار است. بخش قدیمی در golden Horn (برج طلایی) بطور عمده برای کشتیرانی خصوصی بکار گرفته می‌شود. سرویس‌های معینی به خوبی سفرهای دریایی در چند قسمت وجود دارد مانند: پیرئوس، یونان؛ دوبرونیک، کرواسی؛ ونیز، ناپل، ایتالیا؛ مارسی، فرانسه؛ حیفا، اسرائیل در دریای مدیترانه و همچنین اودسار، اوکراین در دریای سیاه.

فوتبال

استانبول چند تیم فوتبال خانگی دارد، در میان این تیم‌ها، ۳ تقسیم بندی اصلی وجود دارد: فنرباغچه، گالاتاسرای و بشیکتاش.

فنرباغچه از سال ۱۹۷۰ تا سال ۱۹۵۹، ۱۶ بار مسابقه ملی داشته‌است. بازیهای خانگی باشگاه‌های ورزشی در استادیوم شوکرو سراج اغلو در کادیکوی انجام می‌شود. ظرفیت و گنجایش این استادیوم ۵۰۰/۵۲ تماشاگر می‌باشد. کریستوف داوم اولین مربی و سرپرست از طرف اتحادیه ترکیه بوده‌است که از ابتدای تابستان سال ۲۰۰۳ تا انتهای فصل ۲۰۰۶-۲۰۰۵ سرپرستی تیم را عهده دار بوده‌است. فنرباغچه توسط زیکو تا ماه جولای سال ۲۰۰۶ سرپرستی شده‌است. بیشتر بازیکنان فنرباغچه مشهور و شناخته شده هستند٬ مانند استفان آپیاه، ماتیاس کژمان، و بازیکن میانی برزیلی الکساندرو دی سوزا.

• گالاتسرای از سال ۱۹۰۵ تا سال ۱۹۵۹، ۱۶ بار مسابقه ملی داشته ‌است و برنده جام یوفا و سوپر جام یوفا در سال ۲۰۰۰ بوده‌است. آن‌ها در استادیوم عالی سامی یان بازی می‌کنند که ۵۰۰/۲۲ نیمکت و صندلی گنجایش دارد.

• بشیکتاش قدیمی ترین انجمن و اتحادیه ورزش‌های ترکیه ‌است (۱۹۰۳) که ۱۲ مسابقه ملی داشته ‌است. بشیکتاش بطور مجموع شامل فدراسیون ترکیه‌است که برای ۲ فصل در سال‌های ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸ بازی کرده‌است. بشیکتاش در هر دو سال برنده شد. بازیهای خانگی در استادیوم اینونو برگزار می‌گردد.این استادیوم ۰۰۰/۳۲ نفر ظرفیت دارد.

ایستانبول سپور چهارمین باشگاه ورزشی بزرگ استانبول می‌باشد (۱۹۲۶). در حال حاضر در دومین بخش بازی می‌کند. با اینکه در نام او استانبول وجود دارد، این تیم طرفداران زیادی در استانبول ندارد درست برخلاف فنرباغچه، گالاتسرای و بشیکتاش. بازیهای خانگی این تیم در استادیوم گونگورن برگزار می‌شود. این استادیوم ۵۰۰/۱۰ نفر ظرفیت دارد.

[

شهرهای خواهرخوانده